Η αίσθηση της όσφρησης και πώς λειτουργεί

​

    Η όσφρηση είναι μια πολύ σημαντική αίσθηση με την οποία αντιλαμβανόμαστε τις οσμές του περιβάλλοντος και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αίσθηση της γεύσης. Το όργανο της όσφρησης είναι το οσφρητικό νευροεπιθήλιο το οποίο βρίσκεται μία μικρή περιοχή στο ανώτερο και στενότερο τμήμα της ρινικής κοιλότητας, εκεί που το ρινικό διάφραγμα ενώνεται με το πλάγιο τοίχωμα.

   Οι οσμηρές ουσίες εισέρχονται στη ρινική κοιλότητα και φτάνουν στο οσφρητικό νευροεπιθήλιο είτε με την εισπνοή μέσω του αέρα είτε με τη μάσηση από τη στοματική κοιλότητα, και διεγείρουν λεπτές νευρικές ίνες της περιοχής αυτής. Στη συνέχεια το μήνυμα της μυρωδιάς μεταδίδεται στον οσφρητικό βολβό του εγκεφάλου. Στον εγκέφαλο γίνεται η αντίληψη του ερεθίσματος της κάθε διαφορετικής μυρωδιάς και γεύσης, η επεξεργασία του συναισθήματος, ευχάριστου ή δυσάρεστου, που προκαλείται από τη μυρωδιά (στην αμυγδαλή) αλλά και η καταγραφή στη μνήμη (στον ιππόκαμπο).

   Έτσι η αίσθηση της όσφρησης μπορεί να συνδέεται με τις αναμνήσεις μας, να μας βοηθά στην αναγνώριση των γεύσεων αλλά και να μας μας προστατεύει, ανιχνεύοντας τις δυσάρεστες ή επικίνδυνες οσμές. Οποιαδήποτε κατάσταση προκαλεί βλάβη σε μια ή περισσότερες από τις δομές που συμμετέχουν στην παραπάνω διαδικασία μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στην όσφρηση.

 

Διαταραχές όσφρησης

 

Οι πιο συχνές μορφές διαταραχών την όσφρησης είναι:

​

• Η υποσμία όπου έχουμε ελαττωμένη οσφρητική ικανότητα.

• Η παροσμία που χαρακτηρίζεται από την λανθασμένη αντίληψη οσμών.

• Η ανοσμία που χαρακτηρίζεται από την ολική απώλεια της όσφρησης.

   

    Περίπου 1% με 2% του πληθυσμού υποφέρει από μειωμένη όσφρηση (υποσμία) ή πλήρη απώλειά της (ανοσμία). Ο ασθενής δεν μπορεί να αντιληφθεί και να αναγνωρίσει αρώματα και άλλες οσμές ή διαπιστώνει ότι δεν αντιλαμβάνεται τη γεύση του φαγητού. Μια τέτοια οσφρητική διαταραχή μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ποιότητα ζωής και την ψυχολογία του ασθενή, ο οποίος χωρίς την όσφρηση του απομονώνεται από το περιβάλλον του, χάνει τη διάθεση για φαγητό, και δεν μπορεί να αντιληφθεί κινδύνους, όπως αλλοιωμένα τρόφιμα, επικίνδυνα χημικά στο χώρο, διαρροή γκαζιού ή κάτι που καίγεται.

   Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα είναι προσωρινό, όπως στα πλαίσια ενός κρυολογήματος, ή αναστρέφεται με κατάλληλη θεραπεία, όπως στη χρόνια ρινίτιδα ή ρινοκολπίτιδα, αλλά μπορεί να είναι και μόνιμο σε ένα μικρό μόνο ποσοστό ασθενών.

​

Αιτίες που προκαλούν διαταραχές στην όσφρηση

    Οι πιθανές αιτίες είναι πολυάριθμες και ποικίλουν σε σοβαρότητα αλλά και στο είδος και τη διάρκεια της διαταραχής όσφρησης που μπορούν να προκαλέσουν. Παροδική υποσμία ή ανοσμία μπορούν να προκαλέσουν απλές ιογενείς λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα, η αλλεργική ρινίτιδα, οι ρινοκολπίτιδες, οι ρινικοί πολύποδες κ.α. Μερικές πιθανές αιτίες μόνιμης υποσμίας ή ανοσμίας είναι:

​

• Η εκφύλιση της αίσθησης με την πρόοδο της ηλικίας, λόγω σταδιακής ατροφίας των ιστών

• Η παρατεταμένη έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες, όπως ο καπνός του τσιγάρου, τα τοξικά χρώματα, η αμμωνία, τα διαλυτικά και η κοκαΐνη, που προκαλούν βλάβη στον οσφρητικό βλεννογόνο

• Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, που μπορεί να προκαλέσουν αποκοπή των λεπτών οσφρητικών νηματίων

• Εκφυλιστικές νόσοι του εγκεφάλου, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η νόσος Parkinson, η νόσος Alzheimer

• Λοιμώξεις από ιούς που καταστρέφουν το οσφρητικό νευροεπιθήλιο όπως ο ιός Parainfluenza ΙΙΙ, ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) κ.α.

• Συγγενή νοσήματα, όπως το σύνδρομο Kallmann

• Όγκοι της μύτης ή του εγκεφάλου

• Χειρουργικές επεμβάσεις στη μύτη ή τον εγκέφαλο

• Ενδοκρινολογικές νόσοι όπως ο υποθυρεοειδισμός, νόσος Addison, νόσος Cushing, σακχαρώδης διαβήτης κ.α

• Ψυχιατρικές νόσοι, όπως η σχιζοφρένεια

• Ακτινοθεραπεία στην περιοχή της κεφαλής

 

Διαταραχές όσφρησης που σχετίζονται με νόσο Covid- 19

​

Διάγνωση διαταραχών όσφρησης

​

    Η διάγνωση των διαταραχών όσφρησης πραγματοποιείται από τον ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο και περιλαμβάνει αναλυτικό ιατρικό ιστορικό καθώς επίσης πλήρη κλινική εξέταση και ενδοσκοπικό έλεγχο της ρινός, του ρινοφάρυγγα, του φάρυγγα και του λάρυγγα καθώς και έλεγχο των εγκεφαλικών συζυγιών. Η αξιολόγηση του είδους της διαταραχής γίνεται με ειδικά οσφρητικά τεστ.

    Ανάλογα με τα ευρήματα μπορεί να χρειαστούν επιπλέον: απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία για τον αποκλεισμό νεοπλασμάτων του πρόσθιου κρανιακού βόθρου, της ρινικής κοιλότητας και των παραρρινίων κόλπων, αιματολογικές εξετάσεις, ή και εκτίμηση από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων.

​

Θεραπεία διαταραχών όσφρησης
 

    Η θεραπευτική προσέγγιση των διαταραχών της όσφρησης εξαρτάται από το αίτιο που τις έχει προκαλέσει. Οι συχνότερες αιτίες προσωρινής υποσμίας ή ανοσμίας είναι οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, οι οποίες με κατάλληλη υποστηρικτική αγωγή υποχωρούν σε λίγες μέρες. Σε διαταραχές όσφρησης που εμμένουν είναι σημαντικό να γίνεται ολοκληρωμένη διερεύνηση και διάγνωση ώστε να παρέμβουμε αποτελεσματικά είτε φαρμακευτικά είτε χειρουργικά όταν υπάρχει ένδειξη. Μια θεραπευτική επιλογή για χρόνιες περιπτώσεις ανοσμίας, με πολύ θετικά αποτελέσματα και χωρίς παρενέργειες είναι η οσφρητική επανεκπαίδευση που βασίζεται στην ενδογενή ικανότητα αναγέννησης του οσφρητικού επιθηλίου.

 

 

    Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαταραχές της όσφρησης και την αντιμετώπισή τους, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 2110158155. Η Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ) Κοροπούλη Μαρία- Δήμητρα είναι στη διάθεσή σας για κάθε σας ερώτηση.

​

​

​

​